Rất nhiều loại cây, hoa trái như đỗ đen, atiso, mía… là những vị thuốc lợi tiểu tự nhiên, dễ kiếm, dễ sử dụng, có lợi cho tính mệnh.
Thạc sĩ, Dược sĩ Trần Đăng Trình, Trưởng khoa Dược Phòng khám Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết thuốc lợi tiểu có tác dụng gia tăng lượng nước tiểu, giúp cơ thể đào thải những chất lỏng dư thừa gồm nước và muối tinh. Lúc lượng nước dư thừa không được đào thải đúng cách có thể dẫn tới tình trạng giữ nước, gây ra một vài tình trạng về tính mệnh. Vài ba triệu chứng dễ thấy là sưng phù, phần to tại những vị trí như bàn tay, bàn chân, mắt cá chân. Tình trạng này cũng liên quan những việc tính mệnh tiềm ẩn nghiêm trọng khác biệt như suy tim, thận yếu… Vài ba trường hợp bị tích tụ nước nhẹ do rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, thay đổi nội tiết tố, không vận động sau một thời gian dài. Nếu cơ thể giữ nước quá nhiều, người căn bệnh nên đi tới phòng thăm khám để được chẩn đoán, có phương pháp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng hiểm nguy.
Với những trường hợp giữ nước nhẹ không liên quan tới bất kỳ việc tính mệnh nghiêm trọng nào, theo dược sĩ Đăng Trình, người dân có thể bổ sung một vài loại thảo mộc theo Đông y để tăng cường tình trạng này. Tuy nhiên, trước lúc sử dụng, vẫn nên vận dụng ý kiến bác sỹ, đặc thù là lúc đang sử dụng song song với những thuốc trị căn bệnh khác biệt.
Những vị thuốc lợi tiểu tự nhiên bao gồm:
Đậu đen
Đậu đen là cây thân cỏ mọc hằng năm, toàn thân không có lông. Ngoài tác dụng làm món ăn (nấu chè, xôi), hạt đậu đen còn được sử dụng trong đông y để chế thuốc như nấu với hà thủ ô, làm cho vị thuốc có màu đen. Những vị thuốc chế với đậu đen có tác dụng bổ thận thủy. Những người ăn chè đậu đen thường có nước tiểu trong và nhiều hơn. Mỗi ngày có thể sử dụng 20-40 g đậu đen.
Atiso
Atiso trên thân và lá có lông trắng. Lá mọc to, phiến lá khía sâu, có gai. Phần gốc nạc của lá bắc ngoài và đế hoa có thể ăn được. Cây được trồng nhiều tại Đà Lạt, Sapa và Tam Đảo. Lá được hái vào lúc cây sắp hoặc đang ra hoa, rọc bỏ sống lá, sấy hoặc phơi khô.
Theo Đông y, uống atiso giúp tăng lượng nước tiểu, tăng lượng urê trong nước tiểu, giảm hằng số Ambard, lượng cholesterol và urê trong máu cũng hạ thấp. Vị thuốc này rất tốt cho người yếu gan và thận, viêm thận cấp tính. Đơn thuốc lợi tiểu có atiso: lá tươi và khô sử dụng dưới hình thức thuốc sắc 5-10% hoặc cao lỏng 2-10 g/ngày.
Những lá bắc của atiso có phần gốc mềm màu trắng bao chung quanh… được sử dụng như rau ăn quen thuộc thường nhật. Ảnh: Shutterstock
Mía
Mía là loại cỏ sống dai, thân yếu, thân rễ và mọc trên mặt đất cao 2-5m. Mía được trồng tại những tỉnh miền Trung như Quảng Nam, Quảng Ngãi… và miền Bắc tại những tỉnh Hà Tây, Hòa Bình, Vĩnh Phúc.
Nước mía có tác dụng tiêu đờm, hết khát, lợi tiểu. Đơn thuốc lợi tiểu có mía: Nước mía 7 chén, nước gừng một chén.
Râu bắp (ngô)
Râu bắp là vòi, núm phơi khô của hoa cây bắp đã già và cho bắp. Râu bắp được hái lúc thu hoạch bắp.
Dược sĩ Trình cho biết, theo Đông y, râu bắp được sử dụng làm thuốc lợi tiểu, sử dụng trong những căn bệnh về tim, đau thận, tê thấp, sỏi thận. Vị thuốc này thường sử dụng dưới hình thức pha hoặc nấu sôi. Mỗi ngày uống 10-20 g râu bắp. Đơn thuốc lợi tiểu có râu bắp: 10 g râu bắp cắt nhỏ và cho vào một chén nước (200 ml) rồi đun sôi, để nguội và uống, cứ 3-4 giờ uống một-3 muỗng.
Bạn có thể chế thành cao lỏng, đóng thành lọ 20 g. Mỗi ngày sử dụng 2-3 lần, mỗi lần 30-40 giọt trước bữa ăn.
Râu ngô được sử dụng làm thuốc thông tiểu tiện. Ảnh: Shutterstock
Dưa leo
Dưa leo (dưa chuột) là loại cây mọc bò, toàn thân có lông. Cây được trồng tại khắp có những tỉnh Việt Nam. Quả dưa leo có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải phiền, lợi thủy đạo (tiêu nước). Lá dưa leo có vị đắng, tính bình, hơi có độc, giã nát, vắt lấy nước uống vào nôn ra.
Dưa leo là món ăn mát và lợi tiểu. Đơn thuốc lợi tiểu có dưa leo: lấy một quả dưa leo già chín, loại bỏ hạt, thêm một ít dấm chua, nấu chín nhừ, nên ăn lúc đói.
Cây sương sáo
Sương sáo là cây mọc dại, trồng nhiều tại An Giang hoặc Hậu Giang, để làm thuốc, sử dụng uống cho mát. Cách chế biến sương sáo: thân lá sương sáo xay thành bột, thêm nước vào nấu kỹ, lọc lấy nước. Thêm ít bột sắn hoặc bột gạo vào nấu cho sôi, để nguội keo lại. Lúc ăn, thái miếng sương sáo cho vào nước đường, nhỏ nước thơm.
Thốt nốt
Thốt nốt là cây thân cột, phân thành từng khoanh, có thể dẹt, đầu có một lỗ thủng. Cây được trồng thường gặp tại miền Nam, nhất vị trí từ Tây Ninh tới Đồng Tháp, Kiên Giang. Những cơ quan được làm thuốc gồm cuống cụm hoa, đường thốt nốt (dịch ra từ cụm hoa, cây non, rễ).
Cuống cụm hoa thường sử dụng làm thuốc lợi tiểu. Đơn thuốc lợi tiểu có thốt nốt: cắt cuống cụm hoa thành từng miếng nhỏ, thêm 600 ml nước. Đun sôi, giữ sôi khoảng 15 phút, chia rất nhiều lần uống trong ngày.
Mã đề
Mã đề là loại cỏ sống lâu năm, thân ngắn, lá mọc thành cụm tại gốc, cuống dài, phiến lá hình thìa hoặc hình trứng, có gân dọc theo sống lá và đồng quy tại ngọn và gốc lá. Mã đề mọc hoang và được trồng nhiều tại nhiều vùng tại Việt Nam.
Uống nước sắc mã đề giúp tăng lượng nước tiểu. Trong nước tiểu, lượng urê và axit uric cũng tăng. Đơn thuốc lợi tiểu có mã đề: xa tiền tử (hạt mã đề) 10 g, cam thảo 2 g, nước 600 ml; sắc và giữ sôi trong 30 phút, chia 3 lần uống trong ngày. Tuy nhiên, người dân không được sử dụng tùy tiện cây mã đề để giải khát.
Cây chua me lá me
Cây chua me lá me (lá chua me) là một loại cỏ cao, thân có lông, không phân nhánh. Loại cây này mọc hoang tại nhiều nơi trong nước ta. Trong cây có một chất như insulin có thể sử dụng điều trị cho những trường hợp mắc căn bệnh đái tháo đường. Người căn bệnh có thể sử dụng lá nấu với rau muống cho có vị chua mát.
Kim tiền thảo
Kim tiền thảo là cây cỏ, mọc bò, ngọn non dẹt, có phủ lông tơ, màu trắng. Hoa màu tía, mọc thành chùm xim tại kẽ lá. Quả đậu nhỏ, giữa những hạt thắt lại. Cây mọc hoang dại trên những đồi vùng trung du, một vài ít vùng núi. Người ta sử dụng cây, thu hái phần to vào mùa hè và thu, sử dụng tươi hoặc phơi hoặc sao khô.
Vị thuốc này phần to hỗ trợ điều trị căn bệnh sỏi thận, bọng đái, phù thũng, căn bệnh về thận, khó tiêu, sỏi túi mật. Đơn thuốc lợi tiểu có kim tiền thảo: ngày sử dụng 10-30g dưới dạng thuốc sắc. Người căn bệnh có thể sử dụng riêng hoặc phối hợp nhiều thuốc khác biệt.
Anh Đài