Nguyên do chính lây lan bệnh lý đậu mùa khỉ là làm chuyện đó nam, làm chuyện đó đồng giới
Thách thức mới với ngành y tế, cùng đồng
Ngày 23/7, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chính thức công bố đợt bùng phát dịch bệnh lý đậu mùa khỉ hiện giờ đáp ứng những tiêu chí đánh giá tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cùng đồng quốc tế theo Điều lệ Y tế quốc tế do tốc độ lây lan nhanh, nguy cơ về sự lan rộng không những có vậy của dịch bệnh lý tới những quốc gia khác biệt là rất rõ ràng.
Trước tình hình trên, sáng 25/7, phóng viên Tiền Phong có cuộc trao đổi nhanh với BS Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch thường trực Hội Truyền nhiễm TPHCM. BS Khanh nói: “Tới nay, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh lý đậu mùa khỉ nên cùng đồng không nên quá hoang mang. Về sự gia tăng bệnh lý đậu mùa khỉ thời gian qua từ nguồn lây tới cách lây, người làm khoa học cũng chưa biết được nhiều vì số ca bệnh lý ít”.
Theo BS Khanh, nguyên do chính lây lan bệnh lý đậu mùa khỉ là làm chuyện đó nam, làm chuyện đó đồng giới; những nguồn lây nhiễm khác biệt chỉ mang tính nhỏ lẻ. Nên thiết rốt ráo tiến hành những mẹo phòng ngăn chặn tại những quốc gia xuất hiện nhiều ca nhiễm; với tại những quốc gia ít hoặc chưa xuất hiện ca bệnh lý như Việt Nam, giải pháp hiện giờ chỉ nên cảnh báo.
Chuẩn hóa xét nghiệm để phát hiện sớm bệnh lý đậu mùa khỉ là giải pháp nhất thiết phải được ưu tiên. Ảnh: Vân Sơn
“Dòng khó nhất của bệnh lý đậu mùa khỉ hiện giờ là xét nghiệm chẩn đoán. Nếu không có xét nghiệm chẩn đoán đạt chuẩn và đủ nhanh thì ý nghĩa ngăn chặn dịch của xét nghiệm không có. Bây giờ chúng ta không thể chặn người nhập cảnh tại sân bay để cách ly được. Kỹ thuật xét nghiệm hiện giờ chỉ có vài nước đạt chuẩn, vì thế Việt Nam nên có được sinh phẩm và chuẩn hóa được tiêu chuẩn chẩn đoán bằng xét nghiệm để phát hiện sớm ca bệnh lý và phòng ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm rồi mới tính tới những giải pháp ngăn chặn dịch”, BS Khanh nói.
Theo BS Khanh, nếu chưa có xét nghiệm đạt chuẩn thì sẽ gây nhiều phức tạp cho người làm công tác chuyên môn. Với những ca nhiễm bệnh lý chưa xuất hiện bóng nước hoặc mới có dấu hiệu bằng những nốt nhỏ trên da thì không thể phát hiện trên lâm sàng vì dấu hiệu ban đầu của bệnh lý đậu mùa khỉ rất tương tự với những loại bệnh lý khác biệt như thủy đậu, viêm da hoặc bệnh lý lý gây tổn thương tại cơ quan sinh dục.
“Tôi cho rằng, với căn bệnh lý đậu mùa khỉ, rất khó để đưa ra được những khuyến cáo phòng tránh cho cùng đồng. Nói chung, cùng đồng chẳng thể làm được gì ngoài việc tránh tiếp xúc với người lạ. Nhìn chung, việc phòng bệnh lý là rất khó bởi làm sao biết được thí dụ ca bệnh lý hoặc trường hợp nghi ngờ để tránh tiếp xúc. Việc phát hiện ca bệnh lý là trách nhiệm của xét nghiệm và những nhà lâm sàng trong trung tâm y tế phải tìm ra được ca bệnh lý trước tiên. Virus gây bệnh lý đậu mùa khỉ là virus ADN tại thời điểm hiện tại khó có thể bùng phát. Tuy nhiên, nên theo dõi sát bởi 5 tới 10 năm sau, những đột biến có thể xảy ra gia tăng nguy cơ lây từ người sang người”, BS Khanh nói.
Nguy hiểm tới mức nào?
Theo BS Khanh, hiện giờ, bệnh lý đậu mùa khỉ chưa tới mức hiểm nguy. Tuy nhiên, nếu bệnh lý lây nhiều sẽ tấn công sang nhóm đối tượng nguy cơ như người to tuổi, phụ nữ có em bé, trẻ em, người có bệnh lý lý nền, suy giảm miễn dịch. Nếu những người trong nhóm nguy cơ nhiễm bệnh lý hoặc bệnh lý nhân không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới suy hô hấp, tổn thương đa cơ quan, trường hợp nặng sẽ dẫn tới tử vong, nhưng tỷ lệ thấp. Trên thực tế, hầu hết những người mắc tại địa điểm ngoài châu Phi chỉ tại mức nhẹ. Vài ba nước đã cấp phép sử dụng vắc xin ngừa bệnh lý đậu mùa khỉ. Thuốc điều trị đậu mùa khỉ đã được cấp phép lưu hành, việc sử dụng phải tuân thủ chỉ định của bác sỹ.
Theo thông tin từ Bộ Y tế, đậu mùa khỉ tại người lây lan lúc tiếp xúc trực tiếp sắp, lây qua vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn to của đường hô hấp và qua tiếp xúc với những vật dụng, đồ sử dụng bị nhiễm nguồn bệnh lý. Sự lây lan có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc lúc tiếp xúc sắp trong và sau lúc sinh. Dấu hiệu triệu chứng của bệnh lý đậu mùa khỉ có thể khác biệt nhau tùy thuộc từng thời kỳ bệnh lý. Tuy nhiên, tương tự bệnh lý đậu mùa, những triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mỏi mệt, phát ban có thể nhìn tương tự như mụn nhọt nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc tại những cơ quan khác biệt của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, cơ quan sinh dục hoặc lỗ đít.
Bệnh lý đậu mùa khỉ có thể tự khỏi trong vòng 2 tới 3 tuần. Tuy nhiên, người mắc bệnh lý thường gặp tổn thương da toàn thân và có hạch to kéo dài 2 tới 3 tuần. Bệnh lý thường nặng tại trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch. Hiện chưa xác định tình trạng người nhiễm virus đậu mùa khỉ không triệu chứng. Thời gian ủ bệnh lý từ 5 tới 21 ngày. Thời gian bệnh lý nhân có thể lây nhiễm cho người khác biệt là từ lúc xuất hiện triệu chứng trước tiên tới lúc tất cả những lớp vảy trên những vị trí phát ban bong tróc hết. Những biến chứng có thể gồm viêm thứ phát, viêm phế quản phổi, viêm huyết, viêm não và viêm giác mạc kèm theo mất thị lực. Bệnh lý đậu mùa khỉ có tỷ lệ tử vong dao động từ 0-11%.
TPHCM chặn bệnh lý từ cửa khẩu
TPHCM có số dân đông và là đầu mối giao thương quốc tế nên nguy cơ bệnh lý đậu mùa khỉ xâm nhập đang tại mức rất cao. Ngày 25/7 Sở Y tế, TPHCM tổ chức họp và đề ra những phương án chủ động phòng bệnh lý. Ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế, khẳng định, phát hiện sớm những trường hợp mắc bệnh lý đậu mùa khỉ được xem là nhiệm vụ cấp bách trong phòng, ngăn chặn dịch của ngành y tế thành phố thời kỳ hiện giờ.
Sở Y tế yêu cầu những đơn vị liên quan khẩn trương tăng cường kiểm dịch y tế tại những cửa khẩu hàng không, hàng hải bằng những mẹo đo thân nhiệt, thăm khám những dấu hiệu cấp tính của bệnh lý nhân như sốt, phát ban, nổi bóng nước và tiến hành những mẹo cách ly, thu dung, điều trị. Tại những trung tâm y tế, Sở Y tế đề nghị tăng cường mẹo sàng lọc, xét nghiệm chẩn đoán với trường hợp nghi nhiễm, có giải pháp phân luồng, thu dung, điều trị. Phòng khám Bệnh lý Nhiệt đới được phân công là trung tâm y tế tuyến cuối tiếp nhận những trường hợp bệnh lý kèm triệu chứng nặng, trường hợp không đủ điều kiện cách ly tại nhà hoặc những trung tâm y tế khác biệt.
Từ Một/Một tới 23/7, WHO ghi nhận hơn 16.000 trường hợp mắc bệnh lý đậu mùa khỉ, trong đó có 5 ca tử vong, tại 75 quốc gia. Theo WHO, nguy cơ mắc bệnh lý đậu mùa khỉ là tại mức trung bình trên toàn cầu, riêng địa điểm châu Âu là tại mức nguy cơ cao. Tuy nhiên, tới nay, căn bệnh lý này còn nhiều thông tin nhất thiết phải được tìm hiểu và tìm hiểu thêm, đặc trưng là về phương thức lây lan của virus.
Nguồn: https://tienphong.vn/chuyen-gia-chi-nguyen-nhan-chinh-lay-lan-benh-dau-mua-lúc-post1456471.tpo
Mặc dù có những điểm tương tự nhau về dấu hiệu bệnh lý giữa thủy đậu và đậu mùa khỉ, bao gồm những nước phát ban biến thành mụn nhọt nước, khô lại rồi bong vảy, nhưng trên thực…
Theo Vân Sơn (Tiền Phong)