Virus đậu mùa khỉ có nhiều đột biến, bất cứ ai cũng có nguy cơ nhiễm bệnh, nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nhóm dễ tổn thương có thể tử vong.
Ngày 28/7, Phó giáo sư Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa Y tế cùng đồng, Đại học Y Dược TP HCM, cho biết đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm, nếu không kiểm soát tốt, bệnh sẽ lặng thầm lây lan trong cùng đồng và bùng thành dịch to, kéo theo số ca mắc mới, ca nặng và tử vong tăng. Từ đó, dẫn tới nhiều hệ lụy.
Cụ thể, số ca mắc to sẽ làm cho phụ nữ mang bầu, trẻ em, người cao tuổi mắc bệnh nền, người suy giảm miễn dịch phải đối mặt với nguy cơ trở nặng và tử vong. Ngoài ra, nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng như viêm thứ phát, viêm phổi, viêm huyết, viêm não và viêm giác mạc kèm theo mất thị lực.
“Dịch bệnh tương tự như vực sâu. Nếu chúng ta biết vị trí của nó mà rào chắn lại thì sẽ không nên tối đa tai nạn xảy ra”, ông Dũng nói.
Đặc thù, theo phó giáo sư Dũng, vật chủ ban đầu và phần to của bệnh đậu mùa khỉ là động vật gặm nhấm (sóc, chuột) và linh trưởng (khỉ) tại châu Phi. Sau đó, virus đã tấn công sang người – vật chủ mới. Tại châu Âu – địa bàn mới của bệnh, virus lây lan phần to từ người sang người. Con người trở thành nguồn bệnh và đường lây lan chính, nhưng hiện con người vẫn là vật chủ lạ nên virus chưa gây nhiều hậu quả nặng nề.
Tuy nhiên, nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể lây ngược từ người sang động vật. Trong thời điểm đó, dịch bệnh tại động vật rất khó triệt tiêu, vị trí đó sẽ trở thành vùng dịch lưu hành, tương tự như châu Phi hiện tại. Vì vậy, ngay từ đầu, những quốc gia phải nhận thấy ca bệnh, khoanh vùng và dập dịch sớm, tránh bệnh mới trở thành bệnh lưu hành.
Lòng bàn tay một người bị đậu mùa khỉ. Ảnh: CDC
Đi kèm với đó, thế giới hiện ghi nhận hơn 50 đột biến của virus đậu mùa khỉ. Chuyên gia lo ngại nếu không dập được dịch, virus sẽ tăng đột biến, tạo ra những biến chủng mới nguy hiểm hơn, làm cho bệnh nặng và lây lan nhanh hơn. Trong thời điểm đó, nhân loại chưa có vaccine riêng cho đậu mùa khỉ, nguồn vaccine của bệnh đậu mùa (được cho là công hiệu với đậu mùa khỉ) khá không nên.
Cùng quan niệm, Phó giáo sư Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cho biết Việt Nam hiện chưa có thuốc đặc trị cho bệnh đậu mùa khỉ. Việc điều trị phần to là chữa trị trị triệu chứng và không nên nguy cơ viêm vết loét. Thông thường, người bệnh sẽ tự khỏi sau vài tuần, song tỷ lệ tử vong tại bệnh này vẫn tại mức 6-16%. Bệnh thường nặng tại trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch.
Ngoài ra, đậu mùa khỉ có thời kỳ ủ bệnh từ 5-21 ngày nhưng không triệu chứng triệu chứng ra bên ngoài, rất khó để người dân nhận thấy và đi thăm khám. Trong thời điểm đó, thời gian lây lan từ người bệnh sang người lành kéo dài 2-4 tuần (từ thời điểm có triệu chứng phát ban trên da tới thời điểm vết thương lành hoàn toàn).
Thêm nữa, việc chẩn đoán một người có bị đậu mùa khỉ hoặc không cũng tốn thời gian để làm hai xét nghiệm PCR tìm chủng virus, hoặc giải trình tự gene virus, ông Dũng cho hoặc. Việc kết quả xét nghiệm khẳng định trễ có thể dẫn tới trễ điều trị, gây nguy cơ biến chứng.
Đậu mùa khỉ có họ tương đương với đậu mùa – căn bệnh từng gây ra dịch bệnh to với số ca tử vong cao. Tuy nhiên, độc lực của đậu mùa khỉ nhẹ hơn. Triệu chứng của đậu mùa khỉ tương tự bệnh đậu mùa, với những triệu chứng sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mỏi mệt, phát ban (có thể nhìn tương tự như nhọt nước) xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc tại những cơ quan không tương tự của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, cơ quan sinh dục hoặc lỗ đít.
Ngày 23/7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố đậu mùa khỉ là sự kiện y tế công cùng khẩn cấp toàn cầu trong bối cảnh thế giới ghi nhận hơn 17 nghìn ca mắc tại trên 70 quốc gia. Tuy nhiên, WHO cũng khẳng định chưa phải tiêm đại trà vaccine ngừa đậu mùa khỉ, bệnh này không lây qua quan hệ không khí và phần to người bệnh sẽ tự khỏi trong vài tuần.
Việt Nam hiện chưa ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ, song có nguy cơ cao dịch bệnh xâm nhập, do sự mở cửa, giao thương đã thông thường trở lại.
Thư Anh