Tiền mãn kinh là giai đoạn trước khi chị em bước vào thời kỳ mãn kinh. Tất cả chị em đàn bà đều phải trải qua quá trình này với những triệu chứng khác nhau, thời điểm cũng khác nhau. Đây được coi như một bước chuyển tiếp quan trọng của chị em con gái từ có khả năng sinh sản sang không còn khả năng sinh sản. Vậy triệu chứng tiền mãn kinh là như thế nào, các rối loạn thường gặp và cách khắc phục các rối loạn này như nào?
Tiền mãn kinh là sao ?
Tiền mãn kinh là thời kỳ mà chị em nào cũng phải đối mặt, đây còn được gọi là quá trình chuyển đổi mãn kinh. Lúc này người con gái sẽ có những thay đổi tự nhiên từ thường xuyên rụng trứng và kinh nguyệt đến vô sinh vĩnh viễn hay còn gọi là mãn kinh.
Đàn bà tiền mãn kinh bắt đầu tại lứa tuổi khác nhau. Ở độ tuổi 40, hoặc thậm chí vào đầu độ tuổi 30, có thể bắt đầu phát hiện những biểu hiện. Kỳ kinh có thể trở nên không bình thường – dài hơn, ngắn hơn, kinh nhiều hơn hoặc ít hơn, đôi khi dài hơn và đôi khi ít hơn 28 ngày. Cũng có thể gặp các triệu chứng tương tự như thời kỳ mãn kinh, chẳng hạn như nóng ran, khó ngủ và khô “cô bé”. Phương pháp trị có sẵn có thể giúp giảm những triệu chứng này.
Giai đoạn tiền mãn kinh xuất hiện khi có sự suy giảm nội tiết tố trong cơ thể bởi buồng trứng trong cơ thể bắt đầu giảm hoạt động, đặc biệt là sự sụt giảm lượng estrogen, kéo theo đó là một loạt các biến đổi của cơ thể, ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của con gái.
Thời điểm đã trải qua 12 tháng liên tục mà không có một kỳ kinh nguyệt, đã chính thức đến tuổi mãn kinh, và thời kỳ tiền mãn kinh là kết thúc.
Dấu hiệu tiền mãn kinh
Lúc bước vào giai đoạn tiền mãn kinh chị em con gái sẽ phải trải qua sự thay đổi tự nhiên trong cơ thể. Tùy thuộc vào từng thời kỳ cũng như tiền sử mắc phải bệnh mà bạn sẽ thấy có các triệu chứng khác nhau. Thậm chí những triệu chứng này còn khiến chị em có cảm giác khó chịu, bực bội.
Vài ba triệu chứng tiền mãn kinh điển hình mà chị em có thể gặp phải như:
- Bốc hỏa, đổ mồ hôi: Cơ thể bỗng nhiên nóng bừng, đổ mồ hôi là những triệu chứng nhận ra thời kỳ tiền mãn kinh sớm thường gặp nhất. Có đến hơn 75% phụ nữ phải chịu đựng những cơn bốc hỏa giai đoạn này. Tần suất và tốc độ bốc hỏa tăng dần, có thể kéo dài cả ngày lẫn đêm, kèm theo đó là tình trạng khó ngủ, mất ngủ. Tình trạng này có thể kéo dài 2-5 năm. Estrogen được coi là nhân tố chính dẫn đến tình trạng này.
- Tâm trạng thay đổi thất thường: Do nồng độ hormone sinh dục suy giảm hay sự suy giảm nội tiết tố nữ khiến tâm trạng của những chị em thời kỳ này nóng nảy, lo sợ thất thường hay có cảm giác khó chịu, chán nản,… đôi lúc còn tự kỷ.
- Đau nhức xương khớp: Estrogen trong cơ thể có vai trò quan trọng trong việc kích thích sự tiến triển, kéo dài tuổi thọ của xương, cản trở quá trình sinh sản của những tế bào hủy xương. Đồng thời hậu quả lên ruột giúp tăng sự hấp thu canxi, tăng vận chuyển canxi từ máu vào xương, giúp xương chắc khỏe. Khi lượng estrogen giảm, đồng nghĩa với việc quá trình hủy xương càng gia tăng theo tuổi tác, quá trình tạo xương giảm, việc hấp thu và chuyển hóa canxi cũng giảm là nguyên do dẫn đến tình trạng loãng xương tại phụ nữ.
- Đau ngực: Khi estrogen giảm, cholesterol và đường tăng lên, tim và mạch máu cũng cứng hơn. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh tim do tắc nghẽn những mạch máu.
- Khô âm hộ: Thời điểm hormone thay đổi sẽ khiến thành âm đạo giảm tiết dịch cũng như độ đàn hồi. Có trường hợp có cảm giác không dễ chịu vùng chữ V nhưng cũng có những trường hợp lại cảm thấy khó chịu thời điểm “giao hoan”. Hơn nữa cũng cần có thời gian để tăng hưng phấn.
- Giảm ham muốn: Giảm ham muốn là một trong các dấu hiệu tiền mãn kinh sớm thường gặp, do thay đổi tâm trạng, thiếu ngủ,…
- Nhiễm trùng đường tiểu: Hiện tượng này có thể xảy ra trong quá trình tiền mãn kinh, biểu hiện dễ phát hiện là đi tè và cảm thấy đau lúc tiểu.
- Gặp phức tạp trong việc thụ thai: Ở thời kỳ này, lượng trứng rụng có thể giảm sẽ gây cản trở cho quá trình thụ thai tại con gái.
- Kinh nguyệt không đều: Thời điểm hormone thay đổi sẽ khiến buồng trứng phóng thích trứng, điều này có thể làm cho kinh nguyệt của chị em chậm hoặc ngắn hơn hoặc tắc kinh trong vài tháng. Theo những bác sỹ phụ khoa, đây là một trong số những triệu chứng tiền mãn kinh điển hình mà chị em dễ nhận ra nhất.
- Thay đổi trọng lượng: Bước vào giai đoạn này, quá trình trao đổi chất trong cơ thể để xây dựng cơ bắp bị chậm lại, cộng thêm những stress, sợ hãi sẽ khiến trọng lượng cơ thể tăng lên.
Nếu bạn thấy những triệu chứng này gia tăng ảnh hưởng đến cuộc sống hoặc kinh nguyệt bất ổn ra nhiều máu kinh phải thay băng vệ sinh luôn, thời gian chu kỳ kéo dài quá 7 ngày, khoảng cách chu kỳ dưới 21 ngày thì cần khám những thầy thuốc ngay.
Tại sao đàn bà lại gặp phải thời kỳ tiền mãn kinh
Mặc dù thời kỳ tiền mãn kinh người đàn bà nào cũng phải trải qua dù thế không phải ai cũng hiểu đúng về nguyên nhân xuất hiện tình trạng này. Khi không hiểu về căn nguyên những giải pháp trợ giúp và ngăn ngừa của chị em cũng bị làm giảm.
Thời kỳ tiền mãn kinh là một giai đoạn thông thường trong cuộc đời người đàn bà, do lão hóa tự nhiên của buồng trứng. Trên thực tế, buồng trứng thay đổi rất nhiều từ sơ sinh tới mãn kinh. Số lượng noãn sơ cấp cao nhất là của thai nhi, vào khoảng tuần lễ thứ 20 của thai kỳ (khoảng 6-7 triệu nang noãn nguyên thủy).
Sau đó, số noãn giảm dần tới lúc sinh, và đến tuổi dậy thì chỉ còn lại khoảng 300.000 – 400.000 nang. Trong suốt kỳ sinh sản của người nữ giới (khoảng 30 năm) chỉ còn khoảng 400 nang noãn tiến triển tới chín và phóng noãn hàng tháng. Đặc biệt từ năm 35 tuổi trở đi, số noãn giảm nhanh, tới khi mãn kinh, chỉ còn khoảng 1000 noãn đang trong quá trình teo đi.
Như vậy, từ nhiều năm trước mãn kinh đã có sự thay đổi, sự sinh sản tự nhiên khó khăn hơn vì dự trữ buồng trứng kém, chất lượng cũng xấu dù cho người phụ nữ vẫn còn hành kinh đều mỗi tháng.
Mối liên hệ giữa nhiệm vụ buồng trứng suy giảm và những triệu chứng khó chịu của thời kỳ tiền mãn kinh
Nội tiết tố nữ estrogen trong cơ thể được sinh ra từ tế bào vỏ trong và tế bào hạt của nang noãn (hay nang trứng), thể vàng (hay còn gọi là hoàng thể) và nhau thai. Những thành phần này đều nằm tại buồng trứng, riêng nhau thai có ở tử cung trong thời kỳ có thai. Buồng trứng suy giảm kéo theo sự sụt giảm estrogen khiến cho vùng dưới đồi và tuyến yên ra sức điều chỉnh tình hình bằng cách gia tăng mức sản sinh những hormone khác là FSH và LH để kích thích buồng trứng hoạt động trở lại.
Nếu buồng trứng quá yếu không thể đáp ứng thì sự gia tăng FSH và LH thời điểm này có thể làm hỏng hoạt động thông thường của những hệ thống khác trong cơ thể, bao gồm cơ chế chuyển hóa, các chất hóa học tự nhiên trong não bộ và độ vững chắc của xương cốt. Đây chính là nguyên nhân dẫn tới một loạt triệu chứng khác thường tại thời kỳ tiền mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, đau đầu, đau xương khớp, xuống sắc, tăng cân, rối loạn tâm lý, suy giảm ham muốn tình dục…
Tiền mãn kinh có ảnh hưởng gì không?
Tiền mãn kinh là tình trạng chị em nào cũng có thể gặp phải. Mặc dù đây được coi như những vấn đề sinh lý bình thường. Dù vậy tình trạng tiền mãn kinh có thể tác động tới sức khỏe tùy từng cơ địa của chị em, đặc biệt với những chị em bị tiền mãn kinh sớm thì có thể đối mặt với những tác hại sau:
- Bệnh tim mạch: Hormone nữ rất hữu hiệu trong việc loại bỏ các chất mỡ có hại trong máu, giữ tính đàn hồi, mềm mại của thành mạch. Trước tuổi mãn kinh, con gái ít bị những bệnh lý tim mạch vì buồng trứng còn hoạt động tốt.
- Các loại ung thư sinh dục nữ: Ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư vú thường xuất hiện vào thời kỳ mãn kinh. Những chị em phụ nữ trong độ tuổi này đừng quên khám sản phụ khoa và khám vú định kỳ để sàng lọc, chẩn đoán các loại ung thư phụ khoa tại giai đoạn sớm.
- Bệnh Alzheimer: Là quá trình thoái hóa tế bào thần kinh, làm giảm nhiệm vụ não bộ. Khoảng 40% người trên 80 tuổi nhiễm phải bệnh này. Sau tuổi 70, tỷ lệ bị bệnh của phụ nữ gấp 3 lần phái mạnh. Để giảm nguy cơ Alzheimer, chị em cao tuổi nên tham gia hoạt động xã hội, tập suy nghĩ.
- Loãng xương: Là bệnh lý toàn thân, thiếu hụt hormone, xương trở nên xốp, mỏng và giòn nên rất dễ gãy. Đây cũng chính là nguyên do người nữ giới cao tuổi phải nằm bệnh viện, bị tàn phế
Những rối loạn tâm lý cũng có thể xảy ra, gồm những thay đổi tinh thần theo hướng trầm cảm, tăng kích thích, gây gổ, tăng nhạy cảm tinh thần và dễ bị tổn thương kèm theo tính khí thất thường.
Giảm khả năng sinh sản: Khó có thai hơn và thai nhi dễ bị bất thường. Tuy nhiên, vẫn có thể mang bầu trong vòng một năm sau thời điểm hoàn toàn ngưng kinh nguyệt. Trong độ tuổi này do những nang noãn có sự đổi thay về yếu tố di truyền, các bà mẹ lớn tuổi có thể sinh con bị rối loạn di truyền cao, đặc biệt là trẻ bị hội chứng Down.
Ngoài ra chị em còn có thể gặp phải những rối loạn khác như: da kém đàn hồi, tóc yếu và bạc, mất ngủ, cơ thể bị rối loạn giấc ngủ, suy giảm chức năng sinh dục…
Bị tiền mãn kinh phải làm sao?
Tiền mãn kinh có thể gặp phải ở tất cả chị em đàn bà, đây là sự thay đổi tự nhiên của cơ thể khiến nhiệm vụ của cơ quan sinh dục bị suy giảm. Nếu các triệu chứng nặng bạn sẽ cần tiến hành các biện pháp can thiệp thích hợp, có thể sử dụng thuốc.
Những loại thuốc trợ giúp và điều trị những triệu chứng mãn kinh như:
- Thuốc tránh thai. Thường sử dụng trị công hiệu nhất để làm giảm triệu chứng mãn kinh – ngay cả thời điểm không cần để tránh thai. Liều thấp thuốc có thể điều chỉnh thời gian chu kỳ và giảm nóng ran và khô âm hộ.
- Chữa Progestin. Nếu có kinh nguyệt không đều, nhưng không thể – hoặc không lựa chọn sử dụng thuốc tránh thai, điều trị progestin có thể tạo ra thời gian kỳ kinh đúng. Một vài phụ nữ có chảy máu nặng trong thời gian tiền mãn kinh có thể tìm cứu trợ từ một thiết bị có chứa progestin trong tử cung (IUD).
- Cắt bỏ nội mạc tử cung. Nội mạc tử cung được cắt bỏ có thể giúp làm giảm chảy máu nặng trong thời tiền mãn kinh. Trong thủ tục này, niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) bị phá hủy bằng cách sử dụng laser, năng lượng điện hoặc nhiệt, có hiệu quả làm giảm lưu lượng máu kinh nguyệt hoặc kết thúc kinh nguyệt.
Bên cạnh việc dùng thuốc bạn cần để ý đến giải pháp chăm sóc thích hợp:
- Xây dựng chế độ ăn uống tốt: Bởi vì nguy cơ loãng xương và bệnh tim tăng lên vào thời gian này, chế độ ăn uống lành mạnh là quan trọng hơn bao giờ hết. Chất béo, chế độ ăn uống giàu chất xơ bằng nhiều trái cây, rau và ngũ cốc. Thêm những loại món ăn giàu canxi hoặc cần bổ sung canxi, cung cấp vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và giúp bảo vệ chống lại sự mất xương. Tránh uống rượu và caffeine, có thể gây nóng ran.
- Thường xuyên tập thể dục: Hoạt động thể chất thường xuyên giúp phòng chống tăng cân, cải thiện giấc ngủ, tăng cường xương và nâng cao tâm trạng. Phấn đấu tập thể dục trong 30 phút hoặc nhiều hơn đa số các ngày trong tuần. Phối hợp đi bộ với luyện sức mạnh.
- Giảm stress: giảm stress, như thiền hoặc yoga, có thể thúc đẩy thư giãn và sức khỏe tốt có thể đặc biệt hữu ích trong quá trình chuyển đổi mãn kinh.
- Duy trì khám sản phụ khoa định kỳ 6 tháng một lần để phát hiện và chữa trị kịp thời các bệnh phụ khoa, đặc biệt là những bệnh ung thư sinh dục.
Trên đây là vài ba những thông tin về tình trạng tiền mãn kinh tại con gái. Thực tế tình trạng tiền mãn kinh không quá khó phát hiện, chị em chỉ cần lưu tâm lắng nghe, quan tâm tới cơ thể mình. Nếu thấy những dấu hiệu bất thường hãy nhờ đến sự giúp đỡ, hỗ trợ của những thầy thuốc, chuyên môn để có quy trình chữa công hiệu và thích hợp.