Theo Tiến sĩ Eric Dziuban, Giám đốc Quốc gia phụ trách văn phòng Việt Nam của Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Mỹ (CDC), với tình hình ngày càng nhiều quốc gia báo cáo các ca đậu mùa khỉ (số ca tăng từ khoảng 16.000 lên hơn 20.000 chỉ trong vòng một tuần), “sẽ không ngạc nhiên nếu tại Việt Nam cũng sớm xuất hiện những ca bệnh này”.
Dù thế, Việt Nam đã có thời gian chuẩn bị và học hỏi kinh nghiệm về việc làm thế nào để ứng phó tốt nhất, cũng như đã “rụng dâu” nghiệm từ việc ứng phó với đại dịch COVID-19, vì vậy có thể phản ứng lúc những ca bệnh xuất hiện, theo ông Dziuban.
Tiến sĩ Eric Dziuban, Giám đốc Quốc gia phụ trách văn phòng Việt Nam của Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Mỹ (CDC) trong buổi họp báo tại Hà Nội.
CDC Mỹ lao động chặt chẽ với Bộ Y tế Việt Nam
Giám đốc quốc gia phụ trách văn phòng Việt Nam của CDC cho biết, trong thời gian khoảng 2 tháng qua, CDC Mỹ đã làm việc chặt chẽ với Bộ Y tế Việt Nam để có sự chuẩn bị tốt nhất cho việc phòng tránh và kiểm soát dịch bệnh đậu mùa khỉ. “Từ hôm 1/6, chúng tôi đã có cuộc họp về bệnh đậu mùa khỉ này và những gì Việt Nam có thể làm. Nhiều thành viên đội CDC cũng đã làm việc với những cơ quan Việt Nam để nêu rõ những khuyến cáo về các phương pháp giám sát, theo dõi, xét nghiệm, chẩn đoán, quản lý lâm sàng cũng như chữa bệnh như nào”.
Về nguồn sinh phẩm phục vụ cho công tác xét nghiệm bệnh đậu mùa khỉ, ông Dziuban cho biết thêm, CDC Mỹ cũng đang làm việc với bộ y tế Việt Nam và WHO để có thể có phương án trợ giúp.
Vị thầy thuốc nhận định dịch bệnh đậu mùa khỉ mới có những đặc điểm chưa từng có trước đây. Theo số liệu của WHO, tính đến 29/7, trên toàn cầu có khoảng 21.148 ca đậu mùa khỉ, trong đó châu Âu dẫn đầu về số lượng ca bệnh và sau đó là châu Mỹ. “Những thông tin về đậu mùa khỉ đang được rà soát cẩn thận vì đợt dịch này có những bản chất mới chưa từng có”, ông nói.
Bác sỹ cho biết, bệnh đậu mùa khỉ này khá tương tự với đậu mùa nhưng nguy cơ tử vọng ít hơn rất nhiều. Ngoài ra, cách biểu hiện triệu chứng bệnh cũng có những tính chất khác với các đợt dịch thông thường.
Về đường lây nhiễm, bệnh hầu hết lây từ người sang người thông qua tiếp xúc da trực tiếp, chạm vào người bệnh hoặc những đồ vật họ đã chạm vào, mặt khác là dịch tiết đường hô hấp của người bệnh. Bệnh không truyền qua đường không khí. Người bệnh đang nhiễm phải có thể lây truyền cho người khác chừng nào vẫn còn những tổn thương trên da. Ngoài ra bệnh cũng truyền từ động vật sang người, không nhất thiết chỉ từ khỉ mà có thể từ các động vật khác.
Về cách phòng bệnh, người dân cần trách tiếp xúc gần với người bệnh hoặc những người có triệu chứng phát ban giống với mắc phải, giữ gìn vệ sinh tay,… Việc hay gặp kiến thức và tuyên truyền về phương pháp phòng bệnh trong cộng đồng cũng rất quan trọng.
Hiện chưa có cách trị đặc hiệu cho bệnh đậu mùa khỉ nhưng có thể trị bệnh bằng các phương pháp liên quan như với bệnh đậu mùa. Những hướng dẫn chữa trị đã và đang được cập nhật theo thời gian. Tuy nhiên hầu hết các ca bệnh đều nhẹ và tự khỏi, chuyên gia cho biết. Những người cần điều trị sẽ là người bị nặng hoặc có nguy cơ diễn biến nặng.
Ngoài ra, bác sỹ nhấn mạnh bệnh có thể hậu quả đến bất cứ ai, không chỉ trong nhóm cộng đồng có nguy cơ cao như MSM (nam quan hệ đồng giới) và nữ chuyển giới. Bệnh dễ nhầm với các bệnh lan truyền qua đường tình dục nên có thể bị chẩn đoán nhầm, vì vậy cần sự đào tạo và củng cố các thực hành tốt trong những trung tâm y tế về các thông tin liên quan.
Thiếu vaccine tác hại thế nào đến phản ứng với đậu mùa khỉ?
Với đợt dịch bùng phát năm 2022, có rất nhiều ca bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện tại các quốc gia nằm ngoài châu Phi chưa từng ghi nhận ca bệnh trước kia, và WHO đã coi dịch bệnh là tình trạng khẩn cấp về y tế toàn cầu.
Ông Eric Dziuban cho biết hiện các nước có thể sử dụng vaccine đậu mùa cho công tác ngăn chặn đậu mùa khỉ, nhưng nguồn vaccine này đang thiếu.
Dù thế, vaccine chỉ là một công cụ cho việc ngăn chặn căn bệnh này và có thể được sử dụng cho những người có nguy cơ cao trong ngày nay và tương lai. Vẫn còn những công cụ khác để phòng ngừa những ca nhiễm như giáo dục cho cộng đồng về cách phòng bệnh, phát hiện và cần làm thời điểm mắc bệnh. Một điều quan trọng khác trong công tác phản ứng với dịch bệnh là tuyên truyền để tránh kì thị người bệnh hoặc nhóm có nguy cơ nhiễm phải.
Chuyên gia CDC cho biết thêm: “Không những với bệnh này mà với các bệnh khác có nguy cơ tương tự mà chúng tôi gọi là những bệnh mới nổi, CDC cũng đang lao động với các tổ chức để nghiên cứu và sẻ chia dữ liệu nhằm phát hiện sớm, kiểm soát sớm, dịch bệnh. Hiện vẫn chưa rõ do đâu bệnh lây lan sang những nước chưa từng có dịch lưu hành trước kia. Một trong những yếu tố có thể là vì sau các thế hệ cũ được tiêm vaccine đậu mùa, chúng ta có một thế hệ mới chưa được tiêm. Ngoài ra chúng tôi chưa có thông tin về vai trò của khí hậu hoặc những yếu tố khác như việc đi lại giữa các quốc gia…”
Phương Anh