Đại diện WHO đánh giá nguy cơ đậu mùa khỉ lây lan tại Việt Nam hiện tại mức thấp tới trung bình, song khuyến cáo chính phủ nhất thiết phải hành động ngay để tránh rủi ro.
Chiều 26/7, Tiến sỹ Socorro Escalante, quyền Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, nhận định nước ta nằm trong Tây Thái Bình Dương – nơi hiện có nguy cơ dịch đậu mùa khỉ lây lan từ mức thấp tới trung bình. Thang điểm trên được đánh giá dựa ba tiêu chí: độ trầm trọng của căn bệnh, nguy cơ xâm nhập và lây lan.
Tới ngày 21/7, Tây Thái Bình Dương ghi nhận 53 ca đậu mùa khỉ tại 6 quốc gia, nhưng với tình hình dịch leo thang trên toàn cầu như bây giờ, WHO cho rằng “nguy cơ ca căn bệnh xâm nhập vào Việt Nam là hoàn toàn có thể”.
Theo bà Escalante, số ca viêm nhìn thấy trên báo cáo chưa phản ánh đúng thực tế, quy mô đậu mùa khỉ có thể to hơn so với ghi nhận chính thức. Đáng quan tâm, nhiều ca căn bệnh không có tiền sử đi lại tới nơi dịch bùng phát. Ngoài ra, những phương thức virus lây lan và bùng nhận ra vẫn chưa được hiểu hầu hết, còn nhiều điều nhất thiết phải tìm hiểu.
Vì thế, WHO khuyến nghị Chính phủ và những cơ quan y tế nhất thiết phải hành động “ngay tức khắc” để chuẩn bị cho sự xuất hiện ca căn bệnh và giảm rủi ro lây lan.
Một nhân viên y tế tiêm vaccine đậu mùa khỉ thử nghiệm tại Montreal, Quebec, Canada vào tháng 6. Ảnh: Reuters
Thầy thuốc Đỗ Hồng Hiên, chuyên gia dịch tễ học WHO, cho rằng một trong những thách thức to nhất của Việt Nam lúc ứng phó đậu mùa khỉ là quốc gia vừa trải qua hơn hai năm Covid khốc liệt, đồng thời hiện phải xử lý cùng lúc dịch sốt xuất huyết, cúm mùa. Trong lúc đó, hệ thống y tế dự phòng bộc lộ nhiều tránh, nhân viên y tế kiệt quệ, nhiều y thầy thuốc rời bỏ công việc, thiếu thuốc men, vật tư…
Ngoài ra đó, Việt Nam chưa có sinh phẩm xét nghiệm đậu mùa khỉ, thuốc kháng virus và vaccine đặc trị đang được tìm hiểu, chưa sản xuất đại trà. Ngay tại những nước tiến triển như Anh, Mỹ, vaccine và thuốc điều trị cũng khan hiếm; năng lực xét nghiệm chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
Đặc thù, theo bà Hiên, trong đợt bùng phát đậu mùa khỉ lạ thường bây giờ, nhiều người căn bệnh có dấu hiệu lâm sàng không điển hình, làm việc nhận thấy triệu chứng lâm sàng, chẩn đoán khá phức tạp.
Để ứng phó đậu mùa khỉ tác dụng tốt, WHO khuyến nghị Việt Nam kích hoạt hoặc thiết lập ngay những cơ chế phối hợp đa ngành. Tăng cường những hệ thống giám sát và theo dõi tiếp xúc hiện có, tăng năng lực chẩn đoán trong phòng thí nghiệm, xây dựng quy trình giúp đỡ điều trị. Ngoài ra đó, nhất thiết phải tăng nhận thức và đào tạo nhân viên y tế giữ gìn sớm nhận ra ca căn bệnh, giúp đỡ, cách ly người viêm…
WHO đang đàm phán với những đơn vị để đưa sinh phẩm xét nghiệm, thuốc kháng virus và vaccine đặc trị về Việt Nam, song chưa rõ thời gian hoàn thành.
Với người dân, WHO khuyến cáo bất kỳ ai tiếp xúc thân thể sắp gũi với người căn bệnh đều có nguy cơ viêm virus. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một tỷ lệ cao những trường hợp nam làm chuyện đó đồng giới mắc đậu mùa khỉ, vì vậy cơ quan khuyến khích nhóm này tiến hành những cách phòng ngừa, bao gồm cách ly nếu có những triệu chứng và tìm kiếm lời khuyên y tế.
Người dân cảnh giác lúc nhận ra những triệu chứng liên quan căn bệnh đậu mùa khỉ như nổi nhọt nước hoặc nhọt mủ lạ thường, thường đi kèm sốt, nổi hạch. Một người xuất hiện những triệu chứng có thể là căn bệnh đậu mùa khỉ, hoặc tiếp xúc với người nghi viêm, hãy liên hệ cán bộ y tế.
Người dân tới những quốc gia có lưu hành dịch căn bệnh nhất thiết phải tránh tiếp xúc với động vật viêm phải (chết hoặc sống) có thể chứa virus đậu mùa khỉ (động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng), không nên ăn hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã.
Tất cả người thực hành ăn chín, uống sôi, vệ sinh tay thường xuyên, đeo khẩu trang lúc tiếp xúc sắp.
Đậu mùa khỉ hiện lây viêm cho hơn 70 nước, thế giới ghi nhận hơn 17.000 ca căn bệnh, 5 ca tử vong. Ngày 23/7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đậu mùa khỉ là trường hợp khẩn cấp về tính mạng cùng đồng.
Thu Phương